12 EKİM DÜNYA ARTRİT GÜNÜ
Değerli meslektaşlarım,
Dünya Artrit Günü, Arthritis and Rheumatism International tarafından hastalık ve hastalağın hasta yaşamı üzerine etkileri konusunda farkındalık yaratmak için 1996 yılından beri 12 Ekim’de anılıyor.
Artrit eklem veya eklem çevresindeki dokuları etkileyen durumlar için kullanılan genel bir terim ve 100’den fazla alt tipi bulunuyor. En sık görülenlerden bir tanesi Romatoid Artrit. Ülkemizdeki erişkin nufüsta her 1000 kişinin 5’inde romatoid artrit olduğu tahmin ediliyor. Nedeni kesin olarak bilinmeyen otoinflamatuar hastalığın genetik yatkınlık ve çeşitli çevresel faktörlerin tetiklemesiyle ortaya çıktığı düşünülüyor. Genellikle görülme yaşı 20-50 olsa da her yaşta görülebiliyor.Kadın hastalar daha çok etkileniyor.
Romatoid artrit, sıklıkla el ve ayak bileğinin küçük eklemlerinde, dirseklerde, dizlerde yavaş yavaş ortaya çıkan ve uzun süre devam eden ağrı, şişlik ve ilerleyen dönemde fonksiyon kaybı ile kendini gösteriyor. Özellikle sabahları ve uzun süreli hareketsizlikten sonra eklemlerde katılık/sertlik görülmesi ve 1 saatten uzun sürmesi Romatoid Artrit’i düşündürüyor. Ekleme yakınmalarının yanında Romatoid Artrit’te akciğer,kalp, göz gibi diğer organlarda etkilenebilir ancak tüm hastalarda diğer organ tutulumları olmayabilir.
Belirtileri olan hastalar tanıya yardımcı olabilecek laboratuar testleri ve hastalık öyküsüyle birlikte mutlaka romatolog tarafından değerlendirmeli. Romatologlar, romatolojik hastalıklar adı verilen çok sayıda hastalığın tanısını koymak ve tedavisini düzenlemek için eğitim almış uzmanlardır. Ülkemizde romatoloji uzmanı olmak için; 6 yıl süren tıp eğitiminden sonra 4 yıl süreyle iç hastalıkları uzmanlığı eğitimi, sonrasında da 3 yıl süreyle romatoloji uzmanlığı eğitimi alınması gereklidir.
Erken dönemde doğru tanı ve tedaviyle buluşamayan hastalarda kalıcı eklem hasarı ve eşlik eden hastalıklar gelişebileceğinden geç kalmadan romatologa yönlendirmek tedavide en önemli adım.
Romatoid artrit’i sadece ileri yaşlarda görülen basit bir eklem ağrısı olarak algılamamak, sosyal ve iş yaşamında aktif genç yetişkin hastalarında hastalık için aday olduğunu fark edebilmek, fiziksel fonksiyonlarından ödün vermelerine gerek olmadan doğru tedaviyle buluşmalarında yardımcı olmak hasta-eczacı ilişkisindeki en anlamlı dokunuşlardan biri olacaktır.
Romatoid Artritte Tedavi Nasıl Yönetiliyor?
Romatoid Artrit 1500’lü yıllarda ünlü ressamların tablolarında tipik el deformiteli hastalar olarak karşımıza çıkabilen eski bir hastalıktır. Tedavi geçmişten günümüze çok ilerlemiş ve bir çok farklı alternatif bulunmaktadır.
Romatoid Artrit’te tedavi tıpkı bir terzi dikişi gibi hastaya özeldir, hastalığın genel seyri, hastanın yaşı, eşlik eden hastalığı gibi faktörler göz önüne alınarak çeşitli anti-romatizmal ilaçlarla hastalık kontrolü sağlanabilmektedir. İltihabı kontrol altına almak ve eklem hasarını önlemek mümkündür.
Tedavide bitkisel ve alternatif tedavilerin etkililiğini gösteren anlamlı bilimsel kanıt bulunmamaktadır. Bu tedavilerin diğer ilaçlar ile etkileşimleri istenmeyen etkilere neden olabilir.
Kaplıca tedavisi eklem kireçlenmesi olan hastaların tedavisinde yardımcı olabilir ancak romatoid artrit tedavisinde yeri yoktur.
Romatoid Artrit Hastaları Hamile Kalabilir Mi?
Gebelik sırasında hastaların yaklaşık yarısı iyilik dönemindedir. Ancak doğum sonrasında hastalıkta alevlenme yaşanabilir. Romatoid Artrit’i olan kadın hastaların aile planlaması hekimiyle konuşulmalı ve hastalığın seyri açısından en uygun dönem seçilmelidir. Tedavide kullanılan ilaçların bir kısmının gebelik sırasında kullanımı riskli olabileceğinden gebelik öncesi bu ilaçların kesilmesi ve nispeten güvenli ilaçlara geçilmesi gereklidir.
Romatoid Artrit’te Doğru Beslenme Nasıl Olmalı?
Artrit hastalarında vücudun inflamasyon( iltihap) yükü artmıştır, vücut kendini savunma durumundadır. Şeker, doymuş yağlar, trans yağlar, gluten, rafine karbonhidratlar, hazır gıdalarda bulunan mono-sodyum glutamat (MSG) iltihabı tetikleyen gıdalardır. Vücudun iltihap yükünü arttırdığı gibi obezite, kalp hastalığı, diyabet gibi diğer kronik hastalıklara zemin hazırlayabilir. Romatoid Artritli hastaların genel olarak sağlıklı ve dengeli bir beslenme şeklini benimsemesi, özellikle bol meyve, sebze, zeytinyağı ve balık içeren Akdeniz diyetini uygulaması uygun olacaktır. Balık ve fındık-fıstık gibi gıdalarda bulunan omega-3 yağının iltihap üzerine olumlu etkileri gösterilmiştir.
Romatoid Artrit’te Egzersiz’in Yeri Var Mıdır?
Egzersizin hastalık semptomlarında iyileşme sağladığı ve hastalığa bağlı yorgunluk ve stresi azalttığını gösteren çalışmalar vardır. Haftada en az 3 gün, 30 dakika süreyle yapılan düzenli egzersizler önerilmektedir. Ancak hastalık semptomlarının şiddetli olduğu dönemlerde egzersizden kaçınılmalıdır. Kas kramplarına neden olmamak için egzersizle birlikte bol sıvı alımına dikkat edilmelidir.
Ecz.Gözen Laloğlu
Referanslar:
1. http://www.romatoloji.org/
2. https://www.cdc.gov/arthritis/index.htm
3. https://www.eular.org/world_arthritis_day.cfm
4. https://www.arthritis.org