Okulların açılması ile birlikte eczanelerimize BİT konusunda başvurular artmaya başladı. Çocukluk çağında bitlenmeyen ya da çevresinde bit problemine rastlamayan yoktur. Çoğu kişi tarafından utanç verici bulunan bu durum genellikle herkesten saklanır; böylece bit yayılmaya devam eder. Oysa bit sorununun çözümünde ilk yapılması gerekenler bunun üzülecek bir durum olmadığını bilmek ve hızlı şekilde müdahale etmek olmalı. Bunun için önce Bit’i tanıyarak başlayalım.

Bit Nedir?
Bitler hem insanda hem de birçok memeli hayvanda yaşayabilen sıcakkanlı parazitlerdir. Özellikle çocuklarda sık olarak saçta görülen baş biti, insan kılları arasında yaşayan ve çok az miktarda kanla beslenebilen küçük, kanatsız bir böcek türüdür. Bitlenme durumlarında üç evrede gözlenirler. Bunlar; "sirke" adı da verilen yumurta evresi, larva ve daha sonra da erişkin bit olmak üzere şekillenir. Bitler sıklıkla baş bölgesinde görülür. Bunlar "baş biti" adını alırken; "vücut biti" ve "kasık biti" olmak üzere çeşitler de vardır.

Bitin yaşam döngüsü şu şekildedir:

Saç biti

• Tam yetişkin halde sadece bir susam tanesi boyutundadır (3-4 mm). 6 bacağının ucunda bulunan kanca şeklinde pençeleri saça sıkıca tutunmak için kullanır.
• Yavrular yumurtadan 7 gün sonra çıkar. Bu yavru saç bitlerine larva adı verilir. 10 gün sonra bit larvaları yumurtlayacak olgunlukta erişkinler haline gelir.
• Erişkin saç biti 30 gün kadar yaşar. Bu süre zarfında dişi bir saç biti 200 ila 300 arasında yumurta bırakabilir.
• Saçın dışında 2 ila 3 günden uzun süre yaşayamaz.
• Saça sıkıca tutunarak ve vücudunda bulunan ve nefes alıp vermek için kullandığı delikleri kapatarak, saç yıkama işlemi esnasında ölmeden saçta kalmayı başarabilir.
• Zıplayamaz, uçamaz veya yüzemez. Çok çabuk ürer. Dişi saç biti günde 10 yumurta bırakabilir.
• Yumurtalar (sirke) genellikle saç köküne ve kafa derisine yakın yerlerde bulunur. Bunları temizlemesi daha zordur. Bu nedenle saç biti ne kadar erken saptanırsa, kurtulması da o kadar kolaydır.

Bit Nasıl Bulaşır?

Bitlenme her yaştan, her cinsiyetten ve her coğrafyadan insanda görülebilir. Temel sebebi bulaşma olduğu için; bit bulunduran kişiyle doğrudan temas etkili olacağı gibi, ortak eşya kullanmak ya da aynı ortamda bulunmak da birer risk faktörüdür. Çoğu insan bitin pislikten olduğunu sandığı için bitlendiklerini saklamaya eğilimlidir, oysa bit temiz insana da gelebilir. Özellikle okul, yurt, askerlik gibi insanların iç içe yaşadığı ortamlarda rutin kontroller ve sağlıklı bir iletişim olmazsa bitin hızla bulaşması mümkün hale gelir. Sosyoekonomik durumun kötü olması ya da kişisel hijyenin yeterli olmaması gibi durumlar bitlenme sıklığını arttırsa da, bit salgını başladığında, özellikle de kalabalık ortamlarda bulunan herkes etkilenebilir. Saç biti maalesef kafa derisindeki terin oluşturduğu nemli ortamda çok rahat gelişir. Bit ısırıkları kaşıntı yaptığından rahatsız edicidir ve eğer ısırık ve kaşıma ile cilt çizilir ise enfeksiyon kaparak iltihaplanabilir.

Bit Nasıl Anlaşılır?

Bitler küçük olsalar da gözle görülebilecek büyüklüktedirler. Bitler hızlı hareket ettiğinden halk arasında bit sirkesi denilen bit yumurtalarını görmek daha kolaydır ve bulaşma bu yumurtaların transferi ile olur. Bit yumurtası kepek gibi fırçaladığınızda kolaylıkla saçtan ayrılmazlar. Bu nedenle de saça yapışan yumurtaların kepek benzeri bir görünümü olur. Ancak bu kepek benzeri maddelerden kaşıma ya da yıkama yoluyla kurtulmak mümkün değildir. Saç kılına yapışan bitler şiddetli kaşıntıya sebep olur. Bu kaşıntı kafanın belirli bir bölgesinde de yoğunlaşabilir. Özellikle ensedeki kaşınma, bit için ayırt edici bir özelliktir. Kafa üzerindeki en sıcak yerleri, örneğin kulak arkalarını veya ense çukurunu tercih ederler. Kaşıntı sonucu deride yaralar ve kızarıklıklar meydana gelebilir. Bit sadece saçta da görülmez. Bit fark edildiğinde mutlaka sakal, bıyık, kasık, koltuk altı gibi bölgelerin de kontrol edilmesi gerekir. Tüm bu bölgelere bit ve sirkeler yayılabilir ve kıllara yapışmaları mümkün hale gelir. Kafa derisinden günde dört defaya dek kan emer ve bununla beslenir. Kafa derisini ısırır ve içeriye salyasını enjekte eder. Bu salya kafa derisini tahriş eder ve kaşıntıya neden olur.

Bit yumurtası resmi size böceğin yumurtalarını tanımakta yardımcı olacaktır.

Bit bir hayvandan geçmez. Bitler türlere özgüdür. İnsanda oluşan kafa biti hayvana, hayvanda olan bit insana bulaşmaz.

Bit Nasıl Tedavi Edilir?

Bit görüldüğünde en hızlı şekilde tedaviye başlanmalıdır. Evde ya da okulda, herkesin aynı anda tedaviye başlaması da salgının önlenmesi adına büyük önem taşır. "Bit nasıl temizlenir?" sorusunun cevabı ve bit tedavisinde uygulanan başlıca yöntemler aşağıdaki gibidir:

1. Bit ilacı ve bit şampuanı

Bit için eczaneden reçeteli satılan ilaçlar ve reçetesiz olarak satın alınabilen şampuan ve sprey formunda ürünler mevcuttur. Hangi ürünün etkili olacağı konusunda doktorunuzdan ve eczacınızdan destek alabilirsiniz. Bu ürünlerin yanında sık dişli tarak kullanılarak bitlerin tespiti ve arındırılması da gerekir. Özellikle sirke durumundaki daha küçük bitler ayıklanamaz ise bunlar da erişkin hale gelir.

Tedavi sonrasında kaşıntı devam edebilir; ancak bu her zaman sorunun devam ettiği anlamına gelmez. Kaşıntının tedaviden sonraki iki haftaya kadar devam etmesi mümkün olabilir. Bit tedavisinde saçların kesilmesi bir zorunluluk değildir. Özellikle uzun saçlı kız çocuklarda saçların kısacık kestirilmesi yoluna gidilirse bu durum çocukta travmaya sebep olabilir. Kısa saçın tek avantajı kolayca temizlenebilmesidir, ancak çocuk istemiyorsa gerek yoktur. Uzun saçın bitten arındırılmasında, sık dişli tarak kullanımı ve saçların tutamlara ayrılarak detaylı şekilde temizlenmesi yeterlidir.


2. Geleneksel yöntemler

Sirke ve zeytinyağı gibi maddelerin bit temizliğinde geleneksel olarak kullanıldığı biliniyor. Özellikle zeytinyağı etkin olarak kullanılsa da doktor onayı olmadan çocuklarda uygulama yapılması tavsiye edilmez. Üzüm sirkesi kullanılacaksa aynı oranda suyla seyreltilmeli, zeytinyağı ise katkısız ve sızma olmalıdır. Bu maddeler saça uygulanarak gece boyu bekletilmeli ve sabah yine sirkeli suyla durulanmalıdır. Sık dişli bir tarakla saçların bit ve sirkelerden arındırılması kuralı, bu yöntemlerde de geçerlidir. Bu uygulamada sirke ve zeytin yağı kokusu ve etrafa bulaşması zorluk çıkarabilir. Halk arasında petrol ürünü yada gaz sürmek gibi birtakım söylentiler dolaşır. Bu çok sakıncalı bir durumdur. Zira petrol ürünleri gaz vb. sizi veya çocuğunuzu zehirleyebilir. Ayrıca ufak bir kıvılcımda yanabilir. Çok tehlikelidir.

Bit ilacı kullanırken dikkat etmeniz gerekenler.
• Saça ilacı uyguladıktan hemen sonra saç kurutma makinesi kullanmayın. Kullanılan bazı ilaçlar ısı ile saçların alev almasına sebep olabilir.
• Bit ilacını kullanmadan önce saç kremi veya kremli şampuan kullanmayın.
• Bitlerden kurtulmaya çalışmak için böcek ilacı gibi spreyler kullanmayın. Bunlar son derece zehirli olabilir.
• Bir kerede birden fazla bit ilacı kullanmayın. 1 hafta sonra tekrar edilmelidir.

Aşağıdaki durumlarda doktorunuzu en kısa sürede arayın!
• Kafa derisi kırmızı ve hassas olduğunda
• Kafa derisi kabuklu ve sızlıyorsa
• Lenf bezlerinde şişme varsa (Özellikle boyun çevresi ve koltuk altları)
Bunlar bir enfeksiyon olduğunu gösterir ve tedavi edilmesi gerekir.

Bit nasıl tedavi edilir konusundan sonra gelen diğer önemli nokta bitin yayılması nasıl engellenir olmalıdır.
• Son zamanlarda evde bitlenen biri varsa yatak çarşaflarını ve giysileri yıkayın. Çok sıcak su kullanın 60 ° C ve üzeri. Kurutma makineniz varsa sıcak ayarda kurutun.
• Yıkanamayan eşyaları kuru temizlemeye verin ya da en az 3 gün ağzı kapalı poşetlerde bekletin.
• Halıları ve mobilyaları süpürün, araba koltukları dahil. Sonra elektrik süpürgesinin torbasını çıkarıp atın.
• Taraklar, tokalar vb. 1 saat boyunca alkol veya ilaçlı şampuan ile yıkayın. Çok sıcak suda da yıkayabilirsiniz.
• Tarak, fırça, şapka, eşarp, bandana, kurdela, toka, saç tokası vb. kişisel eşyaları başkalarıyla paylaşmayın
• Ailenizde veya okulda bir insanın bitleri varsa size veya çocuğunuza geçip geçmediğini her 3 -4 günde bir kontrol edin.
• Okulda kafa kafaya temastan kaçınmaya çalışın. Bir çocukta bit görülmesi durumunda çocuğun sınıf arkadaşlarının velileri durumdan haberdar edilmelidir. Tedavi süresi tamamlanana kadar mümkünse sosyal ortama girilmemelidir.

Ayrıca eczanelerde BİT’in gelmesini engelleyen özel şampuanlar ve spreyler de mevcuttur. Bit tokası yada rozeti kullanmak ta faydalı olabilir.