Lokal anestezi, genellikle ufak bölgelerde uygulanacak cerrahi girişimlerde kullanılan bir anestezi türüdür. Lokal anestezi ile sadece operasyon gerçekleşecek alanda ağrı hissi giderilerek uyuşma sağlanır. Lokal anestezik maddelerin sprey ya da krem şeklinde formları mevcuttur. Estetik cerrahide ise kullanılan lazer yöntemi özellikle leke tedavisi, iz tedavisi, epilasyon, varis tedavisi, benlerin yok edilmesi, cilt sıkılaştırma vs. gibi uygulamalarda hastanın ağrı hissetmemesi için lokal olarak anesteziye ihtiyaç duyulur.

Bu amaçla eczane laboratuarlarında kolaylıkla hazırlayacağımız bir formülü beraberce inceleyelim.

FKÖ GEL FORMÜL

Rp.

Lidocaine 10 g

Benzocaine 20 g

Tetracaine 4 g

Butylhydroxytoluene 0.1 g

Polysorbate 80 q.s

Organic Phase 13 ml

Aqueous Phase 52 ml

PLO jel q.s

Formülde yer alan maddeler;

Lidokain- Lignokain- Lignocaine- Lidocainum;

Lidokain yaygın olarak kullanılan bir antiaritmik ve lokal anesteziktir. Lidokain beyazdan sarıya çalan renkte karakteristik kokulu kristal bir tozdur. Erime derecesi 66-70° C arasında değişir. Pratik olarak suda çözünmez; alkol, kloroform veya metilen klorürde çok çözünür; eterde serbestçe çözünür, yağlarda çözünür. Lidokain, pirilokain ile erime noktası her iki bileşenden daha düşük olan bir karışım oluşturur. Bu ötektik karışım topikal dozaj formlarında kullanılır. Lidokain çözeltisine 1:200.000 ile 1:100.000 adrenalin eklenmesi, ilacın vasküler absorbsiyonunu yavaşlatır ve etkisinin uzamasını sağlar. Mukoz membranlara topikal olarak uygulandığında etkisi 1-2 dakika içinde başlar ve 30-60 dakika kadar devam eder.

Anestamin- Anestezin- Benzokain- Etil aminobenzoat;

Benzokain diğer lokal anestezikler gibi hücre membranında sinirsel uyarıların oluşum ve iletimini inhibe eder. Benzokain deriye sürülerek uygulanır. Uygulandığı yerden minimal düzeyde absorbe olur; bu nedenle istenmeyen sistemik yan etkileri göreceli olarak azdır. Etkisi hızlı başlar ve 1 dakika içinde görülür. Etki süresi 15-20 dakika kadardır. Benzokain karaciğerde metabolize olur. Metabolitleri böbreklerden atılıma uğrar.

Ametokain- Pantokain- Tetrakain- Tetracaine- Tetracainum;

Tetrakain ester yapılı ve uzun etkili bir lokal anesteziktir. Diğer lokal anesteziklere göre en toksik lokal anestezik ilaç olarak kabul edilir. Bu preparatlar tipik olarak larenks, trakea veya özofagus incelenmeleri öncesi larenks ve özofagus reflekslerinin önlenmesi ve lokal analjezi için kullanılırlar. Ayrıca, Herpes labialis'in neden olduğu ağrının palyatif olarak önlenmesi için de kullanılabilir.

Butilize hidroksitoluen- BHT- Butilhidroxitolueno- Butylated hydroxytoluene- Butylhydroxitoluenum;

Bütilhidroksitoluen antioksidan özelliktedir. Avrupa ve ABD’ de gıda katkı maddesi olarak kullanılmaktadır.

Butillenmiş hidroksitoluen (BHT), dibutilhidroksitoluen olarak da bilinir, kimyasal olarak fenolün bir türevi olan ve antioksidan özellikleri nedeniyle yararlı olan lipofilik bir organik bileşiktir. BHT sıvılarda ve diğer malzemelerde serbest radikal aracılı oksidasyonu önlemek için yaygın olarak kullanılır ve BHT'yi "genel olarak güvenli olarak kabul eden" USFDA tarafından denetlenen düzenlemeler, gıdalara küçük miktarlarda eklenmesine izin verir. Buna ve Ulusal Kanser Enstitüsü'nün BHT'nin bir hayvan modelinde kanserojen olmadığına dair daha önceki belirlemesine rağmen, yaygın kullanımıyla ilgili toplumsal endişeler dile getirilmiştir. BHT ayrıca bir antiviral ilaç olarak da varsayılmıştır, ancak Aralık 2022 itibarıyla BHT'nin bir ilaç olarak kullanımı bilimsel literatür tarafından desteklenmemektedir ve herhangi bir ilaç düzenleme kurumu tarafından antiviral olarak kullanılması onaylanmamıştır.

Polisorbat- Polysorbatum 80- Polisorbatas 80;

Polisorbat 80 bir iyonik olmayan bir yüzey aktif madde ve emülsiyonlaştırıcı amaçla genellikle gıda ve kozmetikte kullanılır. Bu sentetik bileşik viskoz özellikte, suda çözünür bir sıvıdır. Polisorbat 80, sulu formülasyonları stabilize etmek için kullanılır. POLİSORBAT 80, E 433 gıda kodu ile bilinen, açık sarı renkte ve kıvamlı ve yağımsı sıvı formda bir emülgatördür. Gıda sektörü başta olmak üzere kozmetik, deterjan ve daha birçok endüstriyel alanlarda emülgatör olarak kullanılır. Bütün emülgatörlerde olduğu gibi, yağ su fazlarını veya su yağ fazlarını meydana getiren ve bu ürünler içerisinde emülsiyon sağlayan katkılarıdır. Gıda mayonezlerde, soslarda, krema yağlarında, bira, malt gibi ürünlerin üretimlerinde değişik oranlarda kullanılmaktadır. POLİSORBAT 80, bazı Avrupa ülkelerinde, gıda üretimlerinde emülgatör olarak kullanımı yasaklanmıştır.

Pluronik Lesitin Organojel (PLO) Jelleri;

Hastaların yutma yetenekleri yaşamlarının sonuna yaklaştıkça azalır veya tamamen kaybolur ve alternatif uygulama yollarına ihtiyaç duyarlar. Bazı oral ilaçlar rektal olarak uygulanır, ancak bu tüm hastalar veya bakıcılar tarafından uygulanabilir veya istenmeyebilir. Kas ağrıları, artrit ağrısı veya belirli nöropatik ağrı türleri gibi lokal semptomları yönetmek için topikal bir yol kullanılabilir. Transdermal yol sistemik etkiler için kullanılır, ancak piyasada bulunan ürünler çoğu semptom için yetersizdir. Pluronik lesitin organojeli (PLO) ticari bir jel olup ilaçların cilt yoluyla penetrasyonunu sağlamaktadır. Yıllar boyunca, insan biyoyararlanım çalışmalarının olmamasına rağmen birçok ilaç ve kombinasyon PLO jellerine dahil edildi ve reçete edildi.

PLO, oral, rektal veya parenteral yollar artık kullanılamadığında veya uygun olmadığında ilaçları deriden uygulama imkânı veren bir tür topikal dozaj formudur.

PLO'daki topikal bileşikler, su ve iki bitki türevi olan pluronik asit ve lesitin içeren bir taşıyıcıda asılı duran aktif ilaç (lar) dan oluşur. Teoride, bu bileşenler, ilacın maksimum emilimini sağlamak için cildin en dış tabakasından cilt tahrişine neden olmadan etkin maddelerin penetrasyonuna imkân vermektedir.

PLO'daki topikal bileşikler, genellikle lokal olarak değil sistemik olarak etki göstermeleri bakımından diğer topikal krem, jel veya merhem türlerinden farklıdır. Bu, uygulandığında, PLO jeline dahil edilen ilaçların kan dolaşımı tarafından emilmesine izin vermek için cilde nüfuz etmesi gerektiği anlamına gelir. Ancak, bu sistemik etkiler kanıtlarla desteklenmemektedir; çoğu topikal PLO, lokal semptom kontrolü için doğrudan etkilenen bölgeye uygulandığında iyi sonuç vermesi beklenir.

PLO bileşikleri mukoza zarlarını ve ciltteki açık bölgeleri veya yaraları tahriş edebilir; bu nedenle rektal veya vajinal olarak veya açık lezyonlara uygulanmamalı veya oral yoldan alınmamalıdır.

PLO jellerinin kullanımını destekleyen çalışmalar, aktif bileşenlere bağlı olarak değişir. Genel olarak, insan klinik deneyleri sınırlıdır ve çoğu bileşiğin kullanımını destekleyen literatürü yoktur veya hayvan modelleri, vaka raporları ve anekdot raporlarına dayanmaktadır. Genel olarak, PLO'lar için kanıtlar oldukça zayıf ve/veya çelişkilidir. Klorpromazin, ketiapin, prometazin, morfin ve deksametazon PLO jellerinin cilt üzerinden güvenilir bir şekilde emilmediğine (sistemik olarak emilmediğine) dair kanıtlar vardır. Bu, bunların topikal olarak uygulandığında muhtemelen etkisiz oldukları sonucuna götürür. Lokal artrit semptomları için topikal non-steroid anti-inflamatuar ilaçlar (örn. ketoprofen) ve topikal anestezikler (örn. ketamin) gibi topikal ilaçların güvenli ve etkili olduğu düşünülmektedir.

Özellikle, bulantı önleyici PLO jellerinin etkili olduğu, büyük, iyi tasarlanmış veya plasebo kontrollü herhangi bir çalışmada kanıtlanmamıştır

Formülde yer alan Organic Phase ifadesinden Etanol, Aqueous Phase kelimesinden de Distile su anlaşılmalıdır.

Formülün Hazırlanışı;

Lidokain, benzokain ve tetracain cam havanda iyice ezilir. Etken maddelerin üzerine antioksidan amaçla formülde bulunan Butylhydroxytoluene eklenir. Homojen görünüm alana kadar havanda ezilen tozların üzerine alkol ve çözünürlüğü artırmak için polisorbate ilave edilir. En son azar azar distile su eklenerek preparat sonlandırılır. Bu karışım hazır Pluronik Lesitin Organojel (PLO) Jelleri ile istenilen oran sağlanacak şekilde karıştırılır.

Bu Makalenin yazımında vermiş olduğu değerli katkılarından dolayı Ege Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Farmasötik Teknoloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doçent Sinem YAPRAK KARAVANA’ ya teşekkür ederim.

İyi bir hafta dileğiyle…

Kaynak;

PLO GEL Application in Pharmacy Compounding Compilation 2011