Vitaminler vücudumuzda biyokimyasal tepkimelerin sağlıklı bir şekilde gerçekleşmesi için gerekli temel öğelerdir. Normal olarak dengeli beslendiğimizde günlük gerekli vitamin gereksiniminin besinler yoluyla karşılanması mümkün olabilmektedir. Şüphesiz günümüzde ne derecede sağlıklı beslenebildiğimiz tartışılır. İşte bu konuda insanların hassasiyetini gözönüne alan kaynaklar tarafından vitaminlerin satışında spekülatif bir pazar yaratılmaktadır. Günümüzde özellikle TV ve diğer medya reklamları, vitamin kullanılarak yorulmayan, hastalanmayan, enerjik süper insanlar yaratılabileceği imajını yaratıyor. İnsanlar neredeyse çok vitamin kullanırsa uçabileceğine inanıyor. Doğru yaklaşım uluslararası sağlık otoriteleri tarafından önerilen günlük vitamin kullanım miktarlarının aşılmaması. Çünkü yapılan bilimsel çalışmalar vitaminlerin eksikliği kadar fazlalığının da çok önemli riskler taşıdığını ortaya koyuyor.

B6 vitamini; yarar-risk değerlendirmesi

B6 vitamini karaciğer, et çeşitleri, patates, muz vb. besinlerde porsiyon başına 0,25 ile 1 miligram arasında sağlanabiliyor. Günlük diyetle aldıklarımız dahil önerilen limit 1,7 miligramdır (FDA limiti 2 miligramdan düşürdü). Üst limit olarak da Amerika Birleşik Devletlerinde günlük 100 miligram olan değer Avrupa Birliğinde 25 miligram olarak verilmiştir. Bu değerin üzerinde yan etki görülme olasılığı artmaktadır. Kaldı ki, farmasötik ürünlerin raf ömrü hesaplanırken yüzde 50 fazlasının ilave edildiği düşünüldüğünde riskler daha da artabiliyor. Piyasada yüksek miktarda B6 vitamini içeren formüllerin hekim gerek görmedikçe kişilerin kendini daha iyi hissedeceklerini düşünerek kendi-kendilerine kullanmaya karar vermeleri doğru bir yaklaşım olmayacaktır. Yan etki görülme riski 200 miligramın üzerinde artıyor.

Yüksek doz B6 vitamini sinir hasarı ve cilt lezyonlarına yol açabiliyor, kalça kırığı riskini artırabiliyor. Bir çalışmada B kompleks içeriside 25 miligram B6 vitamininin ileri derecede böbrek hastası olan diyabet hastalarında kalp krizi ve inme riskini yükseltebileceği bildiriliyor.

B12 vitamini yarar-risk değerlendirmesi

Yürütülen bilimsel çalışmalar B12 vitaminin insan sağlığı bakımından önemli olduğunu ortaya koyuyor. Sorun B12 vitamininin emiliminin güçlüğü. Özellikle B12 vitamini emilimini engeleyici ilaç kullananlarda (mide asidini azaltan proton pompa inhibitörleri vb. ilaçlar), mide küçülme vb. ameeliyatı olanlar, vejeteryanlar, alkol ve ilaç bağımlıları, 50 yaş üzeri bireyler, yanık ve ameliyat sonrası nekahat devresi sürecinde, bağırsak ve pankreas kanseri hastalarında B12 vitamini desteği kullanılması önerilmektedir. B12 vitaminin günlük önerilen miktarı 6 mikrogramdır. Piyasada B12 vitamininin farklı şekilleri bulunmaktadır (siyanokobalain, metilkobalamin, hidroksikobalamin). B12 vitamini taşıyan ilaçların, B12 vitamini taşıyan yemeklerle birlikte tüketilmesinin emilimini azaltacağı, bu nedenle birkaç saat ara verildikten sonra kullanılmasının doğru olacağı bildiriliyor. Günlük tüketilebilecek en yüksek miktarın ne olduğu konusunda net bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak yüksek miktarlarda kullanılması ile yarar yerine bazı önemli sağlık sorunlarına yol açabileceği şüphesi bulunmaktadır.

• Yaşlı bireylerde yürütülen plasebo kontrollü bir çalışmada günlük 500 mikrogram olarak uygulandığında kolon kanseri riskinde artış bildirilmektedir.

• 20 mikrogram ve üzeri dozlarda uygulandığında ise sivilce ve rosacea gibi deri lezyonlarında aşırı artış gözlemlenmiş.

• Tip-1 şeker hastaları ve ileri böbrek bozukluğu olan bireylerde 1000 mikrogram dozda kullanılması böbrek işlevlerinde kötüleşme, kalp krizi, inme gibi risklerde artışa yol açabilmektedir.

• Hamile bayanlarda B12 vitamini kan seviyesinin yüksek olmasının çocuklarda otizm gelişimi riskini artırabileceği uyarılmaktadır.

Hiç şüphesiz, her bireyin vitamin ihtiyacı farklılık göstermektedir. Ne derecede sağlıklı ve dengeli beslendiği, aktivite derecesi, stres ve yaşam koşulları, genetik özellikleri, yaşı, cinsiyeti, sigara/alkol tüketimi, hastalıkları, fizyolojik bozuklukları, kulllandığı ilaçlar gibi bir çok etken vitamin ihtiyacınızı farklılaştıracaktır. Dolayısıyla reklamların ya da çevrenizdekilerin dolduruşuna gelerek gereksiz yere fazla miktarda vitamin yüklemesi yaparsanız yarardan ziyade zarar görme olasılığı yükselecektir. Her bireyin yukarıda sıraladığım etkenleri gözönüne alarak kendi kararını vermesi en uygun yoldur.