COVID-19 pandemisinin ortaya çıkmasının ardından sosyal mesafeyi korumak amacıyla alınan önlemler kapsamında evde kalınması, çalışma düzenlerinin değişmesi, uzaktan eğitime geçilmesi gibi düzenlemeler aileleri yakından etkiledi. Herkes zor duygularla ve belirsizlikle baş etmenin yanında aile ortamı ile işleri ve çocuklarının okul durumunu dengelemek durumunda kaldı. Pandeminin yarattığı belirsizlik ortamı hâlâ sürmekte ve alıştığımız düzenden ve rutinden uzaktayız. Bu süreçte aileler kendi kaygılarını yönetmenin yanında rutinleri ve sosyalleşme şekilleri değişse de gelişim ihtiyaçları süren çocuklarına destek olmak için uğraşıyor.

Çocuklar, etraflarındaki yetişkinlerden gördükleri şekilde davranır ve gözlemledikleri yetişkinlerin tepkilerine benzer tepkiler verir. Çocukların etraflarındaki yetişkinlerin COVID-19 ile ilgili önlemleri sakince almaları ve çocuklara basit ve net bir şekilde gerekli açıklamaları yapması çocuklara en büyük desteği verecektir. Çocukların bu süreçte verdikleri tepkiler değişiklik gösterebilir, alışık olmadığınız bir şekilde çok endişeli, kaygılı, öfkeli olabilirler; okul ile ilgili konulardan kaçınmak isteyebilirler, altını ıslatma gibi daha önce terk ettikleri alışkanlıklara dönebilirler.

Bu süreçte çocuklara ve gençlere destek olmak için yapabileceklerinizi şöyle sıralayabiliriz.

ÇOCUKLAR
• Pandemi hakkında çocuklarınızla konuşun, sorularını cevaplayın ve onlarla doğru bilgileri anlayabilecekleri bir şekilde paylaşın. Sokakta gördükleri insanların neden maske taktığını, sosyal mesafe ve hijyen önlemlerinin nedenlerini açıklayın.
• Çocuklarınıza güvende olduklarını hissettirin. Stresli olmalarının doğal olduğunu belirtin. Kendi stresinizle nasıl başa çıktığınızı çocuklarınıza anlatın, böylece kendi stresleriyle başa çıkmayı sizden öğrenebilirler.
• Çocuğunuzun haberlere çok sık maruz kalmasına izin vermeyin. Çocuklar gördükleri haberleri yanlış anlayabilir veya büyütebilirler, böylece büyük bir korkuya kapılabilirler.
• Çocuğunuza örnek olun. İyi uyuyun, egzersiz yapın, düzenli ve sağlıklı beslenin. Aileniz ve arkadaşlarınızdan sosyal destek almayı ihmal etmeyin.
• Bir rutin yaratın: Gerçekçi bir düzen hem belirsizlikleri azaltacaktır hem de hazırlık aşamalarını kolaylaştıracaktır. Bu düzenin çok katı olmaması ve esneyebilmesi, yolunda gitmeyen veya tam olarak işlemeyen düzenlerin gözden geçirilebilmesi önemlidir.
• Uzaktan eğitim ve sosyal mesafelenme önlemleri nedeniyle teknoloji kullanımının ve ekran maruziyetinin artması herkes için kaçınılmaz oldu. Bu konuda bazı sınırlar ve kurallar getirmek, örneğin, ailedeki kimsenin akşam yemeği boyunca telefonuna bakmaması faydalı olacaktır.
• Çocuklara ekrandan uzak oyun zamanları yaratmanız ve farklı aktivitelerle uğraşmaları için onları teşvik etmeniz faydalı olacaktır. Çocuklar kendi başlarına etrafı keşfederek oyunlar üretebilir. Evinizde oyun için ayırabileceğiniz bir oda veya bir alan varsa bundan mutlaka yararlanın.
• Çocuklarınıza oyuncaklar ve oyun aktiviteleri konusunda birden fazla seçenek sunun; böylece kendi kendilerine daha uzun süre vakit geçirebilirler.

GENÇLER
• Gençlerle/ergenlerle COVID-19 hakkında konuşmanın genel hatları daha küçük çocuklarınız ile konuşmak ile benzerdir ancak ergenlerin sosyal medya ve internet aracılığıyla farklı kaynaklardan ve arkadaşlarından potansiyel olarak yanlış bilgi ediniyor olabileceğini unutmayın.
• Genç çocuğunuzun yeterince doğru bilgiye sahip olduğuna emin olmak önemli olacaktır. Çocuğunuz size bazı sorular sorabilir, eğer sormuyorsa da ne duyduğu veya okuduğuyla ilgili soru sormanız faydalı olacaktır. Bu şekilde yanlış olarak edindiği bilgileri düzeltebilme şansınız olur.
• Konuya ilgisiz görünseler bile genç çocuklarınız da sizin panik olmanızdan ve korkmuş olmanızdan etkilenerek kaygılanacaktır. Çocuğunuz lise çağındaysa, konuyu derinlikli olarak tartışabilirsiniz. Onu COVID-19 hakkında doğru bilgi alabileceği kaynaklara (Dünya Sağlık Örgütü gibi) yönlendirebilirsiniz. Onunla COVID-19’un güncel durumu hakkında dürüstçe ve doğru bilgileri vererek konuşabilirsiniz. Konu hakkında doğru bilgiye sahip olması, rahatlamasına ve kontrol duygusunun pekişmesine yardımcı olacaktır.
• Gençler kendilerini yenilmez hissetme eğilimine sahiptir ve Koronavirüs’ün kendi yaş grupları için yaşlı insanlar için olduğu kadar bir problem teşkil etmediğini düşünebilirler. Ebeveynler, gençlere önlemlere uymalarını söylediklerinde birçok tepkiyle karşılaşabilir. Gençler sosyal mesafelenmeyi neden uygulamaları veya maske takmaları gerektiğini anlamakta zorlanabilir. Ebeveynlerin, çocuklarına bu konu hakkındaki riskleri vurgulamaları önerilir. Arkadaşlarının taşıyıcı olup olmadığını bilemeyecekleri ve gerekli önlemleri almazlarsa bu riski evinize getireceklerini belirtebilirsiniz.
• Gençler ve ergenler için arkadaşları oldukça önemlidir. Çocuğunuzun arkadaşlarıyla eski rutininde görüşememesinin sinir bozucu olduğunu bildiğinizi ve anladığınızı gösterin. Çocuğunuzun ne hissettiğini dinleyin, bu duyguları doğrulayın ve bu durumu katlanılabilir hale getirmek için birlikte neler yapabileceğiniz üzerinde doğrudan konuşun.
• Birçok genç için Koronavirüs salgınının en acı verici kısmı, lise ve üniversite mezuniyeti gibi önemli deneyimlerin kaybı olabilir. Hepimiz çok değerli aktiviteleri ve deneyimleri kaçırıyor olsak da bu süreç, beyin gelişimleri gereği yenilik ve zevk arayışı içinde olan gençler için özellikle problem yaratır. Yaşadıkları duyguları küçümsemeden dinleyin. Unutmayın ki gençler de dünyadaki herkes gibi yaşanan krizin sonuçları ile baş etmeye çalışıyorlar. Onlara nasıl hissettiklerini paylaşmaları için bir alan tanıyın ve yaşadıkları zor duyguları kabul edin.
• Önerileri kendi çocuğunuzun özellikleri ve ihtiyaçlarına göre düzenleyebilirsiniz. Bazı çocuklar diğerlerine göre daha fazla kurala ve düzenlemeye ihtiyaç duyabilir. Yaşı daha büyük çocuklar daha sık sosyal medya kullanmak ve arkadaşlarıyla iletişimde olmak isteyebilir. Bütün bunları göz önünde tutarak kuralları belirleyin ve gerektiğinde esnetin.

Okula dönüş zamanının yaklaşmasıyla çocuklar bu sene her zamankinden fazla kaygı hissedebilir. Çocuğunuz okula dönmek konusunda endişeliyse, bu kaygıyı öğretmenleri ve arkadaşları gibi birçok kişinin yaşıyor olabileceğini ve onunla duyguları hakkında konuşmaya hazır olduğunuzu belirtebilirsiniz.

Çocuklara her şeyin düzeleceğini ve çok iyi olacağını söylemek iyi bir fikir gibi görünse de işe yaramayabilir, çünkü korkularına hitap etmez ve aslında garanti edemeyeceğimiz bir şeydir. Bunun yerine empati ile karşılık vermeyi deneyebilirsiniz: “Kaygılı olduğunu biliyorum. Merak etme, işleri yola koyabilmek için yapabileceğimiz bazı şeyler var.”

Çocuğunuzun öğretmenleri ile iletişimde olmanız çok önemli olacaktır. Çocuğunuzun kaygıları ile ilgili işbirliği yapıyor olmanız ve öğretmenlerinin gözlemlerinden faydalanmanız, daha fazla desteğe ihtiyacı olup olmadığını anlamak açısından da oldukça önemli olacaktır.