Sağlık alanında son dönemin yükselen trendi well-beeing... Yani kişisel ve bütünsel sağlıklı olma hali. Bu ne demek? Nasıl ki kilo kontrolü için bir diyetisyene başvurduğunuzda size özel bir program hazırlanıyorsa bedensel ve ruhsal sağlık da kişiye özeldir. Kronik hastalıklar, vücudun eksilenleri, kullanılan ilaçlar, metilasyon döngüsü, yaşadığınız stresten tutun da beslenme ve uyku düzeninize kadar her bir parametre, kullanılması gereken gıda takviyelerini kişiselleştirilir. Yani tamamlayıcı sağlık kişiye özeldir; her birimizin özel olduğu gibi...

Kitle iletişim araçlarının başında gelen ve gündelik hayatın hemen her alanında faydalandığımız internet, toplumun en fazla sağlık arayışı yaptığı alan haline gelirken burada reklamı yapılan, birilerine fayda ettiğini duyduğunuz herhangi bir ürün, sizde aynı etkinliği göstermediği gibi sağlığınız üzerinde olumsuz etkiler de doğurabilir.

20 yıl önce İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi’nden mezun olurken “İnsan hayatına mutlak surette saygı göstereceğime; bilimsel kanıta dayalı bilgilerimi insanlık yararına kullanacağıma...” diye devam eden bir yemin ettim ki dönemem.
Günümüzde artan “sağlıklı olma” anlayışı gıda takviyeleri, vitaminler, bitkisel destekler gibi sağlıklı yaşam desteklerine olan ilgiyi de artırmaktadır. Ancak gıda takviyelerinin ilaçlar ile olumsuz etkileşimlerinin de olduğu sadece sağlık profesyonelleri tarafından bilinebilir bir gerçektir. Örneğin Beta-glukan kanser ve kortizon ilaçları ile beraber asla kullanılmamalıdır. C vitamini ile beraber tüketildiğinde biyoyararlılığı artmaktadır. Örneğin Tetrasiklin kullanımında A vitamini fazla tüketilmemelidir. Trigliserid ve kolesterol azaltıcı ilaçlar A vitamininin emilimini azaltmaktadır. Laksatiflerinin fazlaca kullanımı sonucunda A vitamini eksikliği görülmektedir. Bu örneklerle sayfalar dolusu yazı yazabilirim çünkü ben eczacıyım ve tüm bunların eğitimi ile güçlü kılıyorum mesleğimi.

Sağlıklı yaşam desteklerinin doğru kişi tarafından önerildiğinde ve doğru şekilde tüketildiğinde insan sağlığını olumlu yönde etkilediğini unutmayalım.

İnternette arkasında hiçbir sağlık danışmanın gücü olmadığı halde karşınıza çıkan ürünler hakkında “bitkiseldir, ne zararı olabilir” diye düşünürken kulağınızda şu cümle yankılansın: “Sokrates’e içirilerek ölümüne sebep olan bitki maydanozgillerden baldıran otudur.”
Amerika’da tüm sağlıklı yaşam desteklerinin internet üzerinden satışı Amazon gibi birçok kanalda her gün artan sayılarla devam ederken yapılan bir çalışma sonucunda gıda takviyelerinin yanlış kullanımına bağlı karaciğer transplantasyonu son on yılda %2’den %16’ya yükselmiştir.

Gıda takviyeleri sağlık bilimi çerçevesinde kullanılmadığı zaman yarardan daha çok zarara sebep olur. Son yıllarda yapılan çalışmalarda insanların gereksiz vitamin kullanımına bağlı potansiyel prooksidan etkileriyle karşı karşıya kaldığı ve beklenmeyen olumsuz sonuçların gözlendiği belirlenmiştir. Yine, yapılan bazı çalışmalarda, sigara içen bireylerde E, A vitamini, beta karoten kullanımı ile akciğer kanserinden ölümlerin arttığı görülmüştür. Bir başta çalışmada ise yüksek doz multivitamin alan erkeklerde dirençli prostat kanserleri, kadınlarda ise cilt kanserine bir yatkınlık oluştuğu görülmüştür.

Yani sağlık bilimi şakaya gelmez. Ticari kaygılar ile insan sağlığı pazarlama aracı yapılamaz. Olası tüketici profiline uygun olarak aldığınız gömleğin yanında, sepette bilmem şu kadar denilen, doğru olmayan bir indirim varmışçasına satılan vitaminler aracılığıyla sağlıkla oyun oynanamaz. İnternetin sana sunduğu “ayağına gelsin”, “mutluluk kapında” kolaylığı, senden alacağı sağlığından daha önemli değildir.

Dünyanın içinde bulunduğu değişim sürecinin odağında insan var. İnsanın değişimi, sadece tüketici olarak alışveriş alışkanlıklarının, yaşama şekillerinin değiştiği anlamına gelmiyor. İnsan öznel bir canlı olarak ta değişime ayak uyduruyor; yaşam süresi uzuyor, bağışıklık döngüsü değişiyor, çevresel etkilere göre sağlık sorunları da çeşitleniyor. Özellikle pandemi döneminde sağlığın birincil öncelik olduğunun farkına varılması ile koruyucu ve tamamlayıcı sağlık ürünlerine önceki yıllara oranla talebin artması, internet için yeni bir pazar yeri seçeneğini doğurmuştur. Sadece ticari kaygılar ile yönetilen internet satış noktalarında sahteciliğin yanında usule uygun olmayan satışlar ve yanıltıcı kampanyalar ile insan sağlığı da tehlikeye atılmaktadır.

Sağlık Bakanlığı’ndan izinli biyosidal ürünleri, farmasötik formdaki bazı tıbbi cihazları, enteral beslenme ve tıbbi amaçlı gıdaları, kozmetik ve dermokozmetik ürünleri, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’ndan izinli vitaminleri, gıda takviyelerini ve mamaları tıbbı ürün pazarı altında değerlendiren biz eczacılar, bu kategorilerdeki tüm ürünleri eczane raflarımıza koyarken sizlerin sağlığı için nelere mi dikkat ederiz? Önceliğimiz üretim yeri aşamasındaki ayrıntılarla başlayan, referans fiyat düzeyinden son kullanım tarih kontrolüne, içeriğindeki şeker, tatlandırıcı, paraben, koruyucu madde v.b gibi detayların araştırılmasından etken maddelerin standardize olmasının takibine kadar pek çok detaya dikkat eder ve uygun iklimlendirme ve saklama koşulları ile raflarımızda sergileyerek ürün size ulaşana kadar her bir aşaması da Sağlık Bakanlığı tarafından denetlenilir. Bu her bir aşaması kontrol edilen güvenilir bir süreçtir.

Biz Eczacıların mücadelesi çağımızın gereksinimi internet satışları değil, internette satılan gıda takviyelerinin, vitaminlerin veya bitkisel ürünlerin arkasında bir sağlık profesyoneli olmamasındandır. Siz siz olun, eczane dışından ve sağlık profesyonellerinden destek almadan sağlığa yönelik hiçbir ürünü almayın. Sürdürülebilir sağlık ancak farkındalık halinin yükselmesi ile mümkündür.